Als de inspiratie toeslaat: 12 effectieve brainstorm technieken

Ben jij een effectieve brainstormer? Voelt het brainstormproces als een kans of meer als een klus? Als je niet geniet van het brainstorm proces, is er een goede kans dat je de verkeerde brainstorm techniek gebruikt. 

Want inderdaad, er zijn verschillende methoden om te brainstormen. 

Net zoals er verschillende leerstijlen en verschillende werk voorkeuren zijn, is er voor iedere persoon ook een brainstorm methode die het beste bij hem of haar past. Of je nu een brainstorm veteraan of een groentje bent: in dit artikel reiken we je instrumenten aan voor je brainstorm sessies en bespreken we de voor- en nadelen van die instrumenten, zodat je een techniek voor jezelf en je team kunt selecteren.

12 populaire brainstorm methoden

Bij elke manier van brainstormen is de regel van kwantiteit boven kwaliteit de belangrijkste om te volgen. Bij brainstormen helpt het om alle ideeën te accepteren, hoe onrealistisch of irrelevant ze ook kunnen zijn. Het doel is om genoeg ideeën te verzamelen, zodat je de beste kunt selecteren of ideeën kunt combineren om zo tot de beste oplossing of strategie te komen.

Brainwriting

Bij brainwriting schrijft iedereen in de groep anoniem meerdere ideeën op plakbriefjes of indexkaarten. De anonimiteit van de ideeën dient twee doelen: ten eerste voorkom je zo het referentie-effect en eventuele persoonlijke vooroordelen. Ten tweede krijgen introvertere teamleden zo ook de kans om bij te dragen aan de ideevorming. 

Het resultaat is een breder scala aan ideeën, die misschien niet waren opgekomen als de teamleden samen hadden gebrainstormd. De ideeën worden vervolgens in willekeurige volgorde gedeeld met de rest van de groep, die feedback geeft en elk idee beoordeelt. Als alternatief kun je de ideeën ook verzamelen en laten sorteren door een teamleider of managementteam. Het overkoepelende doel van brainwriting is om de vorming van ideeën gescheiden te houden van de discussie erover. 

'5 x waarom'-methode

Als je ooit bent ondervraagd door een peuter, dan ben je vast bekend met de 5 keer waarom. Je geeft antwoord op een vraag, maar die vraag wordt gevolgd door een steeds dringender reeks vervolgvragen: 'Waarom? Waarom? Waarom? Waarom? Waarom?'

Eigenlijk heeft die peuter een goed punt. De 5-waaromsanalyse, bedacht door Taiichi Ohno, werd bij Toyota populair als standaardproces om hoofdoorzaken te analyseren en bij de kern van een probleem te komen.

De 5 keer waarom methode is minder gestructureerd dan traditionelere probleemoplossing methoden en werkt precies zoals het klinkt: je blijft steeds op nieuw 'waarom' vragen tot je bij de kern van een obstakel of probleem komt. Deze techniek kun je alleen of met een groep toepassen: hij moedigt een open dialoog aan die nieuwe ideeën over een probleem triggert. Elk 'waarom' staat op de schouders van het voorgaande 'waarom'.

Zowel stroomdiagrammen als visgraatdiagrammen kunnen je helpen om je antwoorden op de 5 keer waarom bij te houden. 

Starbursting

Net als een verslaggever die probeert de belangrijkste informatie voor een verhaal te ontdekken, moet je bij de starbusting methode nadenken over het wie, wat, hoe, waar, wanneer en waarom van elk nieuw idee.

Plaats je hoofdidee in het midden van een sterdiagram en label elk punt van de ster met een van deze vragen.

Bedenk vervolgens voor elke punt een reeks vragen over je idee. Starbursting is een populaire brainstorm methode vanwege de verkennende aard: de ene vraag lokt de volgende uit en voor je het weet, vind je in de antwoorden op die vragen het begin van een solide strategie.

Mindmapping

Een deel van de uitdaging bij het brainstormen is om ieder rondzwevend idee vast te leggen. Mindmaps vormen een creatief, niet-lineair diagram om die stortvloed aan ideeën vast te leggen, zodat je niets mist. Begin met een onderwerp of vraag in het midden van de mindmap en laat hier 'takken' uit groeien om de ideeën van elke deelnemer vast te leggen.

Als je online je eigen mindmap wilt maken, kun je de sjabloon hieronder openen of door onze galerij met nog meer mindmapsjablonen bladeren.

Rolestorming/figurestorming

Soms kun je zaken het best vanuit het oogpunt van iemand anders bekijken. Dat is het kernconcept van rolestorming: bedenken hoe iemand anders een uitdaging aan zou pakken. Figurestorming is een vergelijkbare techniek, waarbij je in de huid van een beroemd historisch personage kruipt.

In een juridische belangengroep kunnen teamgenoten bijvoorbeeld vragen 'Hoe zou Mahatma Gandhi dit probleem oplossen?' Rolestorming is zelfs deel geworden van de populaire cultuur: iedereen die ooit de populaire rubberen WWJD-armbandjes (What Would Jesus Do?) heeft gekocht of gezien, heeft een voorbeeld van rolestorming in het dagelijks leven meegemaakt. Rolestorming of figurestorming werkt het beste voor teams die bij herhalende projecten steeds bij dezelfde ideeën blijven terugkomen. 

Leemten vullen

Voor het vullen van leegtes, oftewel gap-analyse, moet je je huidige staat en je einddoel bepalen en vervolgens de lacunes tussen de twee staten aanwijzen. Deze methode stelt de vraag: 'Hoe gaan we van hier naar daar?' Gap-analyse is vooral nuttig bij het oplossen van problemen, omdat de techniek vereist dat je werkbare oplossingen vindt.

Stroomdiagrammen of mindmaps kunnen je helpen je gap-analyse in kaart te brengen. Markeer de huidige staat aan de ene kant en de ideale staat aan de andere. Zo begrijpen teamleden waar ze naartoe werken en kunnen ze in het midden ideeën aandragen om de leemte te vullen.

Brainnetting

Brainnetting is een populaire brainstorm techniek geworden in de moderne werkomgeving, waar virtuele samenwerking en teams op afstand veel meer voorkomen. Communicatie per e-mail kan effectief zijn, maar is ook tijdrovend en vaak formeler dan noodzakelijk. 

Bij brainnetting gebruiken deelnemers een online brainstorm tool om ideeën in real time te delen en kunnen ze ideeën opslaan op een opslagplatform in de cloud of binnen de samenwerkingssoftware zelf. Er zijn verschillende manieren waarop teams virtuele samenwerking kunnen aanpakken: teamleiders kunnen een algemene vraag stellen, zoals 'Wat willen we dat onze klanten ervaren?' en teamleden hun antwoorden laten bijdragen, maar teams kunnen ook andere technieken uit dit artikel toepassen, zoals rolestorming, omgekeerde brainstorming en snelle ideevorming. 

Brainstormen in een kring

Voor deze brainstorm techniek laat je iedereen om te beginnen in een kring zitten. Een teamleider of begeleider stelt een vraag of doet een verzoek om ideeën en laat iedereen in de kring een voor een een bijdrage leveren. 

Deze strategie is ideaal voor middelgrote tot grote teams die stillere teamleden hebben of voor teams met een merkbaar gebrek aan evenwicht in de creatieve bijdrage. De belangrijkste regel voor deze techniek is om alle ideeën gelijk te behandelen: geef elk teamlid evenveel tijd en aandacht wanneer ze hun ideeën delen en werk ideeën niet verder uit voordat iedereen de kans heeft gehad een bijdrage te leveren. Als een teamlid zegt dat 'persoon X mijn idee al noemde', bied die persoon dan de tijd om een nieuw idee te bedenken terwijl je de rest van de kring rondgaat. 

Snelle ideevorming

Werken binnen een tijdslimiet kan vaak werk van hogere kwaliteit opleveren. De wet van Parkinson leert ons inderdaad dat 'werk uitdijt om de beschikbare tijd voor voltooiing te vullen'. Snelle ideevorming maakt gebruik van dit fenomeen: door teamleden binnen een bepaalde tijd zoveel mogelijk ideeën of oplossingen aan te laten dragen, kunnen teammanagers de productiviteit en resultaten maximaliseren. 

Snelle ideevorming werkt goed voor een paar verschillende typen werkers: voor teams die niet van vergaderingen houden of die de neiging hebben om af te dwalen, is snelle ideevorming een geweldige manier om de brainstormfase van de uitvoering van een project te benaderen. 

Een handige tip: doe eens gek! Onderzoek toont aan dat teams die grappige of gênante verhalen over zichzelf vertellen, 26% meer ideeën delen dan teams die vergaderingen formeler houden. Als je de ruimte geeft om bepaalde sociale drempels te laten voor wat ze zijn, voorkom je dat mensen te lang nadenken en produceer je een grotere stroom aan ideeën.

Omgekeerd brainstormen

De meeste brainstorm technieken vragen deelnemers om een probleem op te lossen. Bij omgekeerd brainstormen moeten deelnemers een probleem veroorzaken. In plaats van oplossingen voor een probleem te bedenken, stelt de begeleider bij omgekeerd brainstormen vragen zoals 'Hoe kunnen we dit probleem veroorzaken?' Reacties worden vervolgens vastgelegd en gebruikt als springplank om een oplossing te bedenken door de reacties achterstevoren door te werken. 

Omgekeerd brainstormen is een krachtige manier om nieuwe oplossingen te vinden voor terugkerende problemen: door deelnemers terug in de tijd te laten werken, kunnen bepaalde moeilijk voor te stellen inzichten vanuit een nieuw perspectief glashelder worden. 

Stepladderbrainstormen

Deze interessante manier van brainstormen is ontwikkeld in 1992 en houdt in dat teamgenoten hun ideeën individueel delen voordat ze door de groep worden beïnvloed. 

Het proces begint wanneer een begeleider een vraag of probleem aan de hele groep voorlegt. Vervolgens verlaat bijna de hele groep de ruimte, op twee groepsleden na. Terwijl de rest van het team buiten wacht, delen deze twee overgebleven teamleden hun ideeën met elkaar totdat de begeleider een teamlid buiten de ruimte vraagt om zich bij de twee mensen binnen te voegen. 

Eerst deelt dit derde, nieuwe teamlid zijn of haar eigen idee, gevolgd door de twee andere teamgenoten. Een vierde groepslid komt dan de kamer binnen en deelt eerst zijn of haar idee, gevolgd door de andere aanwezige teamgenoten. Het proces gaat zo door, totdat alle groepsleden terug in de ruimte zijn gekomen en hun ideeën hebben gedeeld. 

Stepladder brainstorming is een manier om het probleem van groepsdenken op te lossen door deelnemers hun ideeën individueel te laten delen, zonder door de groep beïnvloed te worden. Het stelt ook de meer verlegen groepsleden in staat om bij te dragen, zonder te worden geïntimideerd door een kamer vol mensen.

SWOT-analyse

SWOT-analyse is niet alleen een brainstorm techniek: het is een strategische planningsoefening die je kunt gebruiken om een product, project, persoon of bedrijf te evalueren. Maar het kan nuttig zijn om je brainstorm sessie focus te geven met deze mindset. SWOT staat voor:

• Strengths/sterke punten: waarin is het product, project of bedrijf sterk en onderscheidt het zich van zijn concurrenten?
• Weaknesses/zwakke punten: wat zijn de tekortkomingen die het product, project of bedrijf kunnen schaden of in gevaar kunnen brengen?
• Opportunities/kansen: welke kansen kan het bedrijf benutten?
• Threats/dreigingen: wat zijn de mogelijke valkuilen voor het product, project of bedrijf?

Besteed aan elke categorie wat tijd en voeg de gedachten van de teamleden toe aan een SWOT-matrix.

Kies een brainstorm methode en ga aan de slag

Nadat je je brainstorm techniek of technieken hebt geselecteerd, is het tijd om aan het werk te gaan. Vergeet niet: de eerste regel van brainstormen is kwantiteit boven kwaliteit. Teamleden aanmoedigen om dapper genoeg te zijn om imperfectie te riskeren en ideeën aan te dragen, is de beste manier om je team richting nieuwe manieren om problemen aan te pakken te begeleiden - en vaak leidt dit tot indrukwekkende inzichten. 

Al deze methoden kunnen met andere worden gecombineerd, zodat je een eindeloos arsenaal aan brainstorm technieken hebt om telkens weer effectief op nieuwe ideeën te komen.