7 Best practices voor afstandsonderwijs

Een 'mobile first'-aanpak. Werken op afstand. Videogesprekken. De zakenwereld maakt al jaren gebruik van tools en technologieën om zich aan te passen aan de almaar meer verbonden en mobiele wereld.

Ook onderwijsinstellingen sprongen mee op de kar van de digitale transformatie en investeerden in geavanceerde technologie om onderwijs van wereldklasse en toekomstgerichte opleidingen aan te bieden. Lesbeheersystemen (LMS) en andere educatieve online tools worden steeds vaker als nuttig en noodzakelijk beschouwd ter ondersteuning van leerkrachten.

Hier zullen we enkele manieren bespreken die de overstap voor leerkrachten naar afstandsonderwijs kunnen vergemakkelijken en die tegelijk de betrokkenheid van de leerlingen behouden, zonder dat een volledige herziening van het curriculum zich opdringt.

Wat is afstandsonderwijs?

Zoals de naam al doet vermoeden wordt afstandsonderwijs gedefinieerd als onderwijs waarbij studenten niet fysiek aanwezig zijn. Leerlingen communiceren met leraren door middel van digitale hulpmiddelen als chat, email en natuurlijk videobellen. Een van de bekenste aanbieders van afstandsonderwijs in Nederland is de Open Universiteit.

Tijdens de pandemie werden leerlingen en leraren verplicht aan afstandsonderwijs deel te nemen. Dit heeft geleid tot grote verschillen in kwaliteit van het onderwijs. Sommige scholen wisten beter om te gaan met het afstandsonderwijs dan anderen. Toch kan afstandsonderwijs zeer effectief ingevuld worden. Hoe je dat het beste doet beschrijven we in deze blog.

Stem je manier van lesgeven af op afstandsonderwijs

Bij afstandsonderwijs is een fysieke aanwezigheid nu eenmaal niet mogelijk. Wat in de klas perfect haalbaar is, kan online onmogelijk blijken. Gelukkig hebben we de volgende tips gebundeld om de overstap naar afstandsonderwijs zo vlot mogelijk te laten verlopen.

Streef naar interactie

De aandacht van kinderen voor lange tijd vasthouden is geen sinecure. De betrokkenheid stimuleren van leerlingen die thuis zitten kan dus best een uitdaging zijn. Een virtueel klaslokaal moet voldoende ruimte laten voor interactie. Interactieve leer- en lesmethodes prikkelen de aandacht van de leerlingen, aangezien ze deelnemen aan een groepsgebeuren. Vraag-en-antwoordsessies, groepsgesprekken en beurtelingse activiteiten kunnen bijdragen aan het interactieve aspect van de online lessen.

Bovendien blijkt uit onderzoek dat interactieve lesmethodes betere resultaten opleveren, aangezien de leerlingen zich de informatie sneller en levendiger herinneren. Neurale verbindingen die zich over meerdere solide netwerken vormen, bieden een meer synthetisch inzicht — denk maar aan het verschil tussen een gesprek met een oude vriend en het luisteren naar een ellenlang verhaal.

Focus op actief leren

Streef niet enkel naar interactiviteit met je leerlingen, maar betrek hen ook bij het actieve leerproces in je virtuele klaslokaal. Principes naar de praktijk vertalen werkt uitstekend om de aandacht van de leerlingen vast te houden in het hele educatieve proces, en om de waarde van de les in een context te plaatsen.

Wanneer je de leerlingen de stelling van Pythagoras uitlegt, kun je bijvoorbeeld de leerlingen thuis een meetlint laten zoeken en de lengte van de schuine zijde of diagonaal van de kamer waarin zij zich bevinden laten opmeten. Als je les geeft over het periodiek systeem der elementen, kun je elke leerling in de nutritionele samenstelling op de doos ontbijtgranen op zoek laten gaan naar de chemische elementen uit het periodiek systeem. En met het oog op maatschappijleer kun je de leerlingen vragen de websites van volksvertegenwoordigers te bezoeken of naar hun kantoor te bellen, waarna ze verslag kunnen uitbrengen over wat ze uit het websitebezoek of het gesprek hebben geleerd.

Je leerlingen zitten vol energie en nieuwsgierigheid. Speel daar dus gerust op in.

Lesgeven op afstand? Deel je lessen op!

Lesgeven op afstand betekent helaas ook dat je moet opboksen tegen de talloze afleidingen in de thuisomgeving van de leerlingen. Om de aandacht vast te houden, is het beter een langdradige uitleg te vermijden. Deel je lessen eerder op in specifieke stukken van een lesplan, om de betrokkenheid van je leerlingen te blijven prikkelen.

Waarom een les opdelen? Omdat leerlingen dankzij kortere lessen en een beknopte uitleg gemakkelijker de inhoud kunnen doornemen en meer info in zich kunnen opnemen als dat nodig is.

Maak gebruik van technologie voor digitaal onderwijs

Technologie moet ondersteunend werken en mag de lessen of het leerproces niet in het gedrang brengen. Heel wat leerkrachten vragen zich af hoe ze de slaagkansen van de leerlingen kunnen vergroten in het online klaslokaal, en worstelen met de impact van technologie - en dan vooral van smartphones - op de leeromgeving. Geen beter moment om technologie in de lesmethode te omarmen en een virtueel klaslokaal te creëren.

Als de strijd tegen smartphonegebruik in de klas al een heuse uitdaging lijkt, wordt het vast niet eenvoudig om de apparaten uit de thuisomgeving van de leerlingen te bannen. Gebruik ze daarom in jouw voordeel. Afstandsonderwijs opent mogelijkheden om een bredere waaier aan technologische hulpmiddelen aan te wenden.

Sla dus gerust aan het experimenteren met een aantal van die technologische middelen in je virtuele klaslokaal.

Lucidchart

Voor individuele opdrachten moeten je leerlingen hun taken en processen netjes geordend houden. Visuele tools zoals Lucidchart laten leerlingen toe zelf onder meer mindmaps, project- en stappenplannen uit te tekenen op een veilig, collaboratief en toonaangevend online platform. Lucidchart bevat bovendien sjablonen om leerkrachten te helpen opdrachten toe te wijzen, op te vragen en te beoordelen. Leerkrachten kunnen zelfs teamwork promoten via geavanceerde samenwerkingstools, zoals chatfuncties, opmerkingen en brainstormsessies met kleurcodes.

Slack

Voor groepsopdrachten moeten je leerlingen met elkaar kunnen communiceren. Misschien is dat het ideale moment om hen te laten kennismaken met Slack, de toonaangevende zakelijke communicatietool. Het gebruik van professionele communicatietools is een uitstekende manier om je leerlingen een boeiende leerervaring te bieden en hen tegelijk voor te bereiden op de professionele wereld na hun schoolloopbaan.

Canvas

Online onderwijs kende de afgelopen jaren een opmerkelijke vooruitgang dankzij digitale infrastructuren zoals Canvas. Naast betalende abonnementen biedt het online lesbeheersysteem ook gratis toegang tot een open-accessplatform voor uiteenlopende opleidingen, kleuter- en basisonderwijs, non-profitorganisaties gericht op dienstverlening of onderwijs, en overheidsinstanties met een educatieve missie.

Leerkrachten die gebruikmaken van Canvas prijzen vooral de personaliseerbare cloudtechnologie en het degelijke lesbeheersysteem. Canvas biedt bovendien gratis toegang tot alle websitegegevens, waardoor leerkrachten moeiteloos zoekopdrachten kunnen invoeren.

Beoordeel en controleer vaardigheden regelmatig

Wanneer grote veranderingen op til zijn, is tijd een kostbaar goed. Vooral bij ingrijpende veranderingen, van een verregaande digitale transformatie tot afstandsonderwijs, zijn deadlines een hekel punt. Een regelmatige beoordeling zal op verschillende vlakken een gunstige invloed hebben op jouw digitale klaslokaal.

Ten eerste hebben leerlingen die regelmatig beoordeeld worden een groter zelfbewustzijn en kunnen zij mettertijd zichzelf en hun welzijn beter beoordelen. Ten tweede zullen ze een grote prestatiedrang ervaren - "Wie beter weet, doet ook beter".

Eén beoordelingsmanier is het gebruik van 'exit tickets': leerlingen moeten jou hun werk tonen of een kernbegrip uit de les toelichten voordat ze de toestemming krijgen om de les te verlaten. Je kunt vervolgens op die informatie steunen om het kennisniveau van de leerlingen en de verdere ondersteuning die ze nodig hebben in te schatten.

Daarnaast kan regelmatige beoordeling de leerkrachten helpen om te waken over de relevantie van hun curricula, aangezien ze zo over kwalitatieve feedback beschikken over de efficiëntie van hun lesplan. Vaardigheidscontroles helpen klassen om voorbereid te zijn op noodgevallen en een voorsprong op te bouwen.

Neem regelmatig poolshoogte bij de leerlingen en waak erover dat ze effectief leren. Laat je leerlingen bijvoorbeeld tijdens de les geregeld aan het woord, niet alleen aan het einde van de les. Bedenk enkele manieren waarop je leerlingen snel kunnen reageren. Laat je leerlingen bijvoorbeeld één vinger in de lucht steken als ze het eens zijn, en twee als ze het oneens zijn. Ga geregeld na of je leerlingen de ervaring of het verhaal nog begrijpen. Vraag één van hen om de kerngedachten van de les of anekdote samen te vatten en laat af en toe ruimte voor vragen of een bespreking. Let ook zeker op een verveelde houding, wangedrag of afleiding. Net als in de fysieke klas, kan je heel wat uit lichaamstaal afleiden.

Peil niet alleen naar het inzicht in de les. Vraag ook geregeld hoe het op emotioneel vlak met de leerlingen is gesteld. Vraag je leerlingen hoe ze zich voelen en of ze ergens over willen praten. Stel een "hoe voel ik mij"-diagram op en haal het tevoorschijn aan het begin en einde van elke les. Draag je leerlingen op om hun foto van links naar rechts te slepen en bij de emoji te plaatsen die het best met hun gevoel overeenstemt.

Door de leerlingen zelf te laten deelnemen aan deze visuele controle van emotioneel welzijn, kunnen zij gemakkelijker over hun gevoelens praten, ook als ze die nog niet goed kunnen verwoorden. Leerlingen die doorgaans te verlegen zijn om openlijk over hun gevoelens te praten, zullen sneller bereid zijn om dat te doen tijdens dit soort klassikale oefening.

Ga bij andere leerkrachten te rade

Een gezamenlijke identiteit en gedeelde ervaringen brengen mensen samen. Je leeft niet in een vacuüm, en dat heb je ook nooit gewild. Je staat er niet alleen voor. Andere leerkrachten worden geconfronteerd met dezelfde uitdagingen. Heb je alle mogelijke oplossingen al geprobeerd, of ben je slechts één stap verwijderd van een doorbraak? Pak je het wel juist aan? Of moet je nog wennen aan de nieuwe lesmethode?

Een antwoord op deze en nog vele andere vragen vind je door contact met andere leerkrachten. Je hebt dus niet alleen een rijke bron aan informatie bij de hand, maar kunt ook zelf een waardevolle bijdrage leveren voor anderen. Vraag gerust en deel je eigen ervaringen.

Les op afstand: wees moedig en ga ervoor.

Je zult ongetwijfeld fouten maken, en dat is helemaal niet erg. Een transitie hoeft niet perfect te zijn. Bovendien zijn je leerlingen meer vergevingsgezind dan je zou denken. Ze kijken meer naar je op dan je vermoedt, en ze zijn je dankbaar, ook al kunnen ze dat nog niet zo goed verwoorden. Jouw klas geeft ze een zeker gevoel van normaliteit en een houvast.

Hoewel afstandsonderwijs enkele unieke uitdagingen met zich meebrengt, beschik je over voldoende ondersteuning voor een geslaagde overstap. Afstandsonderwijs kan leuk, boeiend, collaboratief en fantasierijk zijn. Je hoeft enkel de beschikbare tools goed aan te wenden. De combinatie van pedagogiek met technologie kan veel moois teweegbrengen.