Zo deel je je software ontwikkelproces op in uitvoerbare stappen

Op basis van je softwareontwerp ga je uiteindelijk je team aansturen om het project te verwezenlijken. Met een goede planning kun je mijlpalen vaststellen en iedereen exacte aanwijzingen geven om je project op koers te houden.

Je team kan een volledig plan uitstippelen, zodat je programmeurs duidelijke en nauwkeurige stappen kunnen volgen om elk project tot een goed einde te brengen, te beginnen bij je doelstellingen en het ontwerp van de softwarearchitectuur. In dit blog delen wel alle ins en outs van een software ontwikkelproces met je.

De voordelen van een gedegen software ontwikkel methode 

Het software ontwikkelingsproces gaat uit van eisen en kijkt hoe de software aan de behoeften van gebruikers en bedrijven tegemoet komt. Het maken van softwareontwerpdocumenten verschaft het ontwikkelingsteam een gedetailleerd plan dat het kan gebruiken om de software te ontwikkelen. Dit plan combineert alles, van een overzicht van de specificaties en de functionaliteit van het eindproduct tot de tijdlijn, de doelstellingen, en de plannen van het team om het te bouwen. 

Als je kunt onderscheiden welk probleem je software oplost, hoe het eruit ziet, en hoe de interne architectuur functioneert, dan ben je in staat je software zo te ontwerpen dat het aan de juiste basisvereisten voldoet en aan de behoeften van de gebruiker. 

Het software ontwikkelproces heeft verschillende belangrijke voordelen, zoals: 

• Omgaan met of vermijden van onzekerheid: met softwareontwerp kun je omgaan met de onzekerheid die je ervaart of deze met de juiste strategieën zelfs helemaal vermijden. Als je bijvoorbeeld nog niet zeker weet hoe goed een nieuw systeem zal presteren, kun je alvast gaan plannen hoe je zal anticiperen en reageren op prestatieproblemen en hoe je ze zal corrigeren. 

• Zorgen voor een juiste implementatie: je kunt vooruit denken over de implementatie en die in gang zetten met de juiste ontwikkelingsstappen en ontwerpplannen. Denk na over je implementatievereisten en verwerk ze in je ontwerpdocumenten. 

• Bepaal hoe je de software gaat bouwen: maak je ontwerpgedachten voor je software duidelijk en schrijf alles in detail op.

• Zorg voor consistentie tijdens je hele project: houd je team op koers door ze precies te laten zien hoe je eindresultaat eruit moet zien en hoe je dat denkt te bereiken. Help je ontwikkelingsteam om code te schrijven in een consistente stijl. 

Het software ontwikkelproces vs softwarearchitectuur

In het algemeen houdt softwareontwerp zich bezig met meer specifieke, afzonderlijke onderdelen van je software en verwijst softwarearchitectuur naar de structuur op een hoger niveau. 

• Softwarearchitectuur: een 'helicopterview' die een totaalbeeld schetst met functionele en niet-functionele eisen van het systeem in ruimere zin. Voordat je je softwareontwerp kunt uitwerken, moet je beginnen met je softwarearchitectuur en zorgen dat alle besluiten over de grote lijnen zijn genomen en dat alle uitdagingen al opgelost zijn. 

• Softwareontwerp: als je eenmaal je softwarearchitectuur bepaald hebt, helpt het softwareontwerpproces je in te zoomen op de kleine details die essentieel zijn voor het slagen van je project. Dit is waar je nadenkt over de afzonderlijke componenten van je software en hoe ze zich tot elkaar verhouden. 

Het software ontwikkelproces indelen in uitvoerbare stappen 

Software ontwikkelen bestaat uit meerdere stappen en het is belangrijk dat je ze niet overhaast doorloopt. Het is verstandig om als team van te voren tijd en moeite te investeren in het uitwerken van het softwareontwerp, voordat je met de ontwikkelingsfase van je project begint. 

Waarschijnlijk heb je al een projectplan voordat je je softwareontwerp uitwerkt, zodat je weet hoeveel budget, middelen, tijd en andere parameters je tot je beschikking hebt. Daarnaast weet je dankzij de planning van je softwarearchitectuur ook wat de functionele en niet-functionele eisen voor je software zijn, welke verwachtingen de stakeholders hebben, en welke besluiten al genomen zijn die gevolgen hebben voor je hele softwarearchitectuur. 

Je softwareontwerpproces gaat uit van het voorbereidende werk dat je al gedaan hebt en maakt op basis daarvan een stappenplan voor het programmeren en implementeren van de software. Houd tijdens dit proces in gedachten dat goede softwareontwerpen uitgaan van de volgende basisprincipes: 

• Eenvoud: complexiteit omwille van de complexiteit is niet zinvol; het zorgt er alleen maar voor dat je meer middelen nodig hebt, dat je software meer onderhoud vereist en dat je voor meer uitdagingen komt te staan. Om ervoor te zorgen dat de broncode gebruiksvriendelijk blijft, moet elke taak onafhankelijk van zijn eigen module aangepast en gebruikt worden. En als iets makkelijker kan (als al het andere gelijk is), kies dan de makkelijkste weg.

• Modulariteit: als je je project opdeelt in stukken wordt het gemakkelijker om je doelen te bereiken. Dit wordt modulariteit genoemd en is ook een veel voorkomend thema in agile-methodes, waardoor je sprints kunt gebruiken om specifieke functies of taken één voor één af te werken. 

• Volledigheid en toereikendheid: je software moet compleet zijn. Het moet zo ontworpen zijn dat het voldoet aan de eisen van je project.

• Inspelen op verandering: waar en wanneer mogelijk moet je je software zo ontwikkelen dat je voorbereid bent op aanpassingen en inspeelt op de mogelijkheid dat de eisen die vandaag worden gesteld, morgen kunnen veranderen. Hoewel het onmogelijk is om de toekomst volledig te voorspellen, kijken de beste softwareontwerpen vooruit naar wat komen zal en bereiden ze zich daarop voor. 

• Abstractie: een softwareontwerp moet een volledig overzicht van een plan kunnen geven, waarbij het alle relevante informatie bevat, maar zonder informatie die niet direct relevant is. Je plan zal dus waarschijnlijk niet alle nauwkeurige details uit de doeken doen, maar gebruikmaken van abstractie. 

• Coupling: idealiter heeft je softwareontwerp zo weinig mogelijk coupling, zodat je team veranderingen aan een module kan aanbrengen zonder dat dit grote gevolgen heeft voor andere onderdelen van je software. 

Op zoek naar voorbeelden voor stapsgewijze software ontwikkeling? Lees de onderstaande blogs voor meer informatie:

• Agile software development
• V model

Het software ontwikkelproces starten

Vergeet niet dat je pas met het ontwerpen van software kunt beginnen als je je huiswerk hebt gedaan. Voordat je je project verder in stappen kunt uitwerken, moet je eerst vaststellen wat de vereisten zijn, en risico- en domeinanalyses uitvoeren. 

1. Vereisten: de behoeften van bedrijven en gebruikers zijn het uitgangspunt van de functionele en niet-functionele verwachtingen en vereisten waar je software aan moet voldoen. Dit zijn functies en eigenschappen die niet in je software mogen ontbreken.

2. Risicoanalyse: voordat je met je ontwerp begint, moet je de mogelijke risico's van dit project bestuderen en er alles aan doen om in te schatten hoe ze van invloed kunnen zijn op je totale softwareontwikkeling. Naast algemene projectmanagementrisico's zoals budgetoverschrijdingen of het niet kunnen vinden van het benodigde personeel, wat zijn de technische risico's?

3. Domeinanalyse: in deze stap moet je meer te weten komen over het domein, zodat je de problemen en uitdagingen wat beter kunt begrijpen en naar overeenkomsten kunt zoeken tussen verwante softwaresystemen.

Een specificatiedocument voor vereisten invullen

Nu is het tijd om de vereisten van je softwareontwerp vast te stellen en ze te bundelen in softwareontwerpdocumenten (SDD in het Engels). Een SDD helpt je om op koers te blijven tijdens het programmeerproces en verkleint de kans dat je broncode moet weggooien of van voren af aan moet beginnen. In een gecentraliseerd document leg je afhankelijkheden, functies en andere waardevolle documentatie vast. 

Dit zijn zaken die je normaal gesproken in een SDD tegenkomt: 

• Titel, auteurs en beoordelaars: basisinformatie over het project, waaronder een lijst met stakeholders en de namen van het technische team. 

• Functionele beschrijving: wat de software doet en andere bijzonderheden zoals opstartprocedures, foutafhandeling, gebruikerslimieten enzovoort. 

• Gebruikersinterface: gegevens en diagrammen die gebruikers instrueren over het systeem en hoe ze dat kunnen gebruiken. 

• Mijlpalen en doelstellingen: de belangrijkste mijlpalen voor het technische team en doelstellingen zoals voortgangseisen.

• Een prioriteitenmatrix: een hiërarchische lijst van functies en user stories op basis van prioriteiten. 

• Sectie met oplossingen: een beschrijving van de user story achter je software. 

• Niet-technische tijdlijn: een tijdlijn voor mensen zonder technische achtergrond die de mijlpalen en het proces van je project wat beter willen begrijpen. 

Softwareontwerpdocumenten gebruiken in het software ontwikkelproces

Om een SDD aan het werk te zetten, moet je ervoor zorgen dat hij uitvoerbaar is. Het is belangrijk je taal nauwkeurig te houden, visuele elementen in te bouwen om het document te verduidelijken, en feedback van stakeholders te krijgen. Je SDD is een dynamisch document dat je later kunt gebruiken om je ontwikkelingsproces te sturen. 

• Ontwerp op hoog niveau: voor een ontwerp op hoog niveau zal je SDD waarschijnlijk subsystemen, modules, en hun interactie met elkaar beschrijven. Je SDD zal enige abstractie vertonen, want dit ontwerpniveau is niet erg gedetailleerd.

• Gedetailleerd of grof ontwerp: voor een meer gedetailleerde SDD maak je afzonderlijke modules en componenten, en begin je met het bepalen van eigenschappen. 

Het ontwerpniveau dat je in je SDD gebruikt zal waarschijnlijk afhangen van je doelstellingen en de complexiteit van je softwareproject. Je kunt beginnen met een algemeen ontwerp en geleidelijk meer gedetailleerde ontwerpinformatie uitwerken naarmate je project vordert. Je dynamische document kan in de loop van de tijd ook veranderen. 

Een geslaagd software ontwikkelproces

Als je plan en SDD eenmaal gemaakt zijn, zorg dan voor de juiste documentatie tijdens je hele project en blijf in nauw contact met de architecten om een correcte uitvoering te verzekeren. Je SDD's zijn alleen effectief als je ze blijft gebruiken en de juiste hoeveelheid tijd en middelen in dit proces investeert.