Thuisonderwijs: 8 tips en tricks voor ouders

In de VS zijn er naar schatting 2,5 miljoen basis- en middelbareschoolkinderen die thuisonderwijs krijgen. En dat worden er elk jaar meer. In 2020 is dat aantal exponentieel gestegen na de schoolsluitingen in verband met het coronavirus, waardoor 55,1 miljoen leerlingen thuis kwamen te zitten.

Nog nooit eerder stonden zoveel ouders voor de taak om het virtuele en thuisonderwijs van hun kinderen in goede banen te leiden. Hoewel thuis lesgeven veel voordelen heeft, kan het voor zowel de ouders als de leerlingen ook best pittig zijn. 

Bij thuisonderwijs is het soms moeilijk om orde en structuur te creëren. Dit kan frustratie veroorzaken en er zelfs toe leiden dat leerlingen de opdrachten en doelstellingen niet meer kunnen bijbenen. Bovendien is het coördineren van het curriculum vaak een hele opgave, helemaal als je meerdere kinderen thuis hebt. 

Hoe kunnen ouders hun kinderen goed begeleiden en een weg vinden door alle ins en outs van virtueel en thuisonderwijs?

Thuisonderwijs tips: 8 tips voor thuisscholing

Met deze acht tips voor thuisonderwijs kun je thuis een effectieve leeromgeving creëren en zorgen dat iedereen op koers blijft. 

1. Creëer een specifieke leerplek

Thuisonderwijs is leuk, spannend en vaak een beetje rommelig. Wonen en leren onder hetzelfde dak kan al snel leiden tot wanorde en chaos — niet bepaald bevorderlijk voor het humeur van de leerlingen (of de lesgevende ouders!). 

Om verwarring te voorkomen (en niet gek te worden) kun je het lesmateriaal van je kinderen het beste netjes opbergen op één specifieke plek: een 'hub' waar al hun materialen en boeken liggen. Zelfs als je kinderen hun huiswerk meenemen naar de keukentafel, is het handig om hun spullen op één plek te bewaren. Als ze klaar zijn met hun schoolwerk, brengen ze alles weer terug naar de aangewezen plek. 

Hier kun je ook een uitgeprint schema aan de muur hangen zodat ze altijd weten wat hun taken zijn en aan welke doelen ze die dag of week gaan werken.

2. Houd een dagelijkse routine aan

De extra flexibiliteit en spontaniteit van thuisonderwijs kunnen voor kinderen echt een verrijking zijn. Maar zonder een duidelijke structuur loop je al snel het risico om af te dwalen. 

Kinderen zijn gebaat bij een zekere structuur en routine. Daarom is het handig om een dagplanning op te stellen. Je kunt hier altijd van afwijken, maar met een vaste routine heb je elke dag houvast en focus. 

Hier een aantal tips voor het maken van duidelijke, effectieve planningen: 

• Geef elk type activiteit en elk schoolvak een eigen kleur om in één oogopslag te zien wat er die dag op het programma staat. Een kleurcodering is voor alle leeftijden nuttig (ook voor volwassenen), maar is bijzonder geschikt om jongere kinderen op een eenvoudige manier met een planning te leren werken.

• Als je twee of meer kinderen onderwijst, kun je gebruikmaken van zwembanen om meerdere lesroosters bij te houden en aan te geven wanneer kinderen samen aan projecten werken of bijeenkomen voor maaltijden en andere activiteiten. In zwembaandiagrammen worden workflows en rollen weergegeven in rijen en kolommen (zoals de banen in een zwembad). Een zwembaandiagram laat eenvoudig zien wie met elk project bezig is en wanneer de schema's op elkaar aansluiten of conflicteren. 

Maak een eenvoudig stroomdiagram om je kinderen door hun dag te gidsen. Een stroomdiagram geeft duidelijk de volgorde van activiteiten weer en legt de focus op taken in plaats van tijdstippen. 

Met stroomdiagrammen kun je kinderen ook laten zien wanneer ze pauze mogen nemen of een beeldscherm mogen gebruiken en wanneer ze klusjes moeten doen. Een voorbeeld van een vraag is: "Heb je je schoolwerk af? Zo ja, dan mag je A, B of C gaan doen. Zo nee, dan..." 

Kies een systeem dat voor jullie werkt. Je kunt je planning zo gedetailleerd of flexibel maken als je zelf wilt. Het belangrijkste is dat jij en je kind een vaste routine en structuur hebben waarmee jullie allebei op koers blijven.

In Lucidchart is het visualiseren van je planning en het bijhouden van opdrachten een fluitje van een cent. Dankzij het intuïtieve dashboard en de kant-en-klare sjablonen heb je je planning in een mum van tijd opgesteld en aangepast — inclusief kleurcodering, zwembanen en stroomdiagrammen.  

3. Stippel het schooljaar van tevoren uit

Breng je schooljaar vast in kaart om je voortgang bij te houden en een planning te maken voor grote projecten. Door grote doelen en projecten op te delen in kleinere stapjes, maak je ze beter behapbaar en zie je minder snel details over het hoofd.

Er zijn allerlei manieren om je curriculum en doelen in kaart te brengen, zoals:

• Organigrammen
• Mindmaps
• Roadmaps
• Stroomdiagrammen

Door je plannen te visualiseren, krijg je meer overzicht en kun je in één oogopslag je voortgang zien. 

4. Samen leerdoelen opstellen

Bij thuisonderwijs krijgt je kind de kans om zijn of haar scholing zelf te sturen en aan te passen. Doelen zijn een belangrijk onderdeel van dat proces. Als je een visie en een plan hebt voor waar je naartoe wilt, wordt het gemakkelijker om die leerdoelen te bereiken en je dagelijkse onderwijsprogramma erop af te stemmen. 

Als je thuis les gaat geven aan je kind, stel dan van tevoren een aantal kerndoelen op. (Deze zullen waarschijnlijk gebaseerd zijn op landelijke of regionale vereisten, je persoonlijke kijk op onderwijs en de leeftijd en capaciteiten van je kind.) Kies eerst een aantal globale doelstellingen en benchmarks en laat vervolgens je kind zelf meedenken. 

Bepaal samen specifiekere leerdoelen per jaar, semester en maand. Dit is ook een mooie kans om je kind effectief doelen te leren stellen (bijvoorbeeld aan de hand van het SMART-principe).  

5. Kijk verder dan het klaslokaal

Een van de leukste aspecten van thuisonderwijs (en een van de grootste voordelen) is de flexibiliteit om dingen te leren buiten het traditionele klaslokaal. 

Kijk verder dan de schoolboeken en ga op zoek naar andere leermogelijkheden: 

• Bordspelletjes spelen.
• Oefenen met koken en bakken. 
• Huishoudelijke vaardigheden oefenen, zoals de was doen of leren omgaan met geld.
• E-mails schrijven naar vrienden en familie.
• Langsgaan bij bedrijven in de buurt.
• Naar de boerenmarkt gaan.
• Naar de bibliotheek gaan.

Maak tijd voor deze leermogelijkheden in je dagplanning en bekijk ze met een open blik; nieuwe vaardigheden uitproberen, nieuwe mensen ontmoeten en spelen zijn immers allemaal belangrijke manieren om te leren en te groeien. Door deze ervaringen in je leeromgeving te betrekken, kun je een zeer veelzijdig onderwijsprogramma bieden met thuisonderwijs.

6. Maak van leren een gezamenlijke activiteit

Neem je kinderen mee in je eigen enthousiasme voor leren. Is er een schoolvak of activiteit waar iedereen in het gezin plezier aan beleeft? Maak daar dan gebruik van. 

Je kunt bijvoorbeeld:

• Samen lezen.
• Een nieuwe hobby uitproberen of een gezinslid les laten geven in een bepaalde vaardigheid.
• Knutselen.
• De toerist uithangen in je eigen woonplaats.
• Gaan geocachen.
• Een wandeltocht maken met het hele gezin. 
• Een museum bezoeken.

Er zijn talloze manieren om het hele gezin bij activiteiten te betrekken en het leren leuk te maken. Maak een familie-uitje naar de dierentuin om meer te weten te komen over dieren of ecologie. Of oefen huishoudelijke vaardigheden door samen te koken of te leren hoe je maaltijden plant en boodschappenlijstjes maakt. Met apps als Duolingo kun je spelenderwijs een taal leren; oefen samen en kijk wie er de meeste punten kan verdienen. 

Wees creatief en laat het hele gezin meedoen voor een leuke ervaring waar je met plezier op zult terugkijken.

7. Werk samen met andere thuisonderwijzers

Dat je de leiding hebt over het onderwijs van je kind, hoeft niet te betekenen dat je er alleen voor staat. Over de hele wereld kun je je aansluiten bij veelzijdige, diverse thuisonderwijscommunity's. 

Leg contact met andere thuisonderwijzers (bij jou in de buurt of online) om samen te werken en lesmaterialen te delen. Zo maak je het onderwijsproces niet alleen makkelijker voor jezelf, maar verrijk je ook de ervaring van je kind met extra leermogelijkheden binnen en buiten het huis.

8. Bouw het schoolwerk geleidelijk op

Als je na de zomer- of kerstvakantie weer met school begint, wees dan niet bang om het eerst een poosje rustig aan te doen.

Je kunt bijvoorbeeld de eerste week beginnen met één of twee vakken en daarna elke week een vak aan het rooster toevoegen. Op deze manier kunnen jij en je kind geleidelijk aan weer aan de lesomgeving wennen en rustig een natuurlijke routine opbouwen. 

Onthoud: thuisonderwijs hoeft niet de structuur en de opzet van een school aan te houden. Wees niet bang om met je leerstijl en lesrooster te experimenteren. Luister naar je kind, ga na welke dingen goed werken en stem je methode daarop af.

Misschien lijken thuisonderwijs en afstandsonderwijs in het begin intimiderend en moeilijk te overzien. Als je zoveel ballen hoog moet houden en daarbij energieke kinderen (of apathische tieners) moet zien te motiveren, is het cultiveren van een overzichtelijke, boeiende leeromgeving bepaald geen sinecure. 

Gelukkig zijn er op het gebied van thuisonderwijs talloze gratis hulpmiddelen voor ouders en leerlingen. Ga aan de slag met de bovenstaande tips en gebruik Lucidchart om op schema te blijven.